Próchnica i jej wpływ na organizm.

25 października, 2019
Autor: Lek. stom. Łukasz Wojszwiłło

Poważnym problemem zdrowotnym, który obejmuje niemal 100% dorosłych Polaków, jest próchnica. To proces patologicznych zmian obejmujący zęby. Polega na odwapnieniu, a następnie rozpadzie tkanek twardych zęba. Diagnostykę próchnicy należy powierzać specjalistom. Brak widocznych gołym okiem zmian w wyglądzie zębów nie przesądza o braku próchnicy. Co ważne, we wczesnym etapie choroba nie daje objawów, a zmian patologicznych często nie widać. Można wskazać na następujące stadia próchnicy:

zmiany próchnicowe niewidoczne gołym okiem, możliwe do wykrycia laserem,
zmiany chorobowe są widoczne w rejonie szkliwa zęba,
zmiany patologiczne obejmują zębinę, a towarzyszy im ból zęba,
choroba atakuje miazgę zęba, często ze zmianami widocznymi u wierzchołka korzenia, co przejawia się silnym bólem zęba.

Jak zapobiegać próchnicy?

Próchnicy można skutecznie zapobiegać. Żeby wiedzieć, jak się przed nią ustrzec, warto poznać czynniki odpowiedzialne za jej rozwój. Zwykle próchnica zębów pojawia się w wyniku utworzenia kolonii bakterii z gatunku Streptococcus mutans i Streptococcus sobrinus na powierzchni zębów. Do jej rozwoju dochodzi poprzez rozkład cukrów, w wyniku czego powstają kwasy. Na granicy zębów z dziąsłami tworzy się płytka nazębna. Sami przyczyniamy się do próchnicy poprzez dostarczanie do organizmu cukrów prostych. Bakterie kwasotwórcze powodują ich rozkład do kwasów organicznych, które wpływają na obniżenie naturalnego pH w jamie ustnej. Niskie pH to idealne warunki dla zjawiska demineralizacji szkliwa zębów. Osiedlone bakterie na powierzchni zębów z czasem prowadzą do przekształcenia płytki nazębnej w kamień nazębny. W dalszym etapie choroby dochodzi do powstawania ubytków oraz sukcesywnego zakażania głębokich tkanek budujących ząb. Brak podjęcia leczenia na tym etapie skutkuje martwicą. Najczęściej wymienia się następujące czynniki sprzyjające próchnicy:

Zapisz się na konsultację

Wypełnij i wyślij poniższy formularz:

zaniedbania w higienie jamy ustnej, zwłaszcza niedokładne, nieregularne szczotkowanie zębów, pomijanie czyszczenia przestrzeni międzyzębowych nicią dentystyczną oraz nieużywanie płynu do płukania jamy ustnej,
uwarunkowania genetyczne (słaby kościec),
stany zapalne organizmu o charakterze przewlekłym.

Mało kto zdaje sobie sprawę z faktu, że mamy do czynienia z chorobą zakaźną. Próchnicą można się zarazić! Do zakażenia dochodzi zwykle poprzez bliski kontakt z jamą ustną osoby z próchnicą, np. poprzez pocałunki, ale także na skutek korzystania z tych samych sztućców, przyborów do higieny jamy ustnej.

Podstawowa profilaktyka przeciw próchnicy powinna obejmować:

regularną i skrupulatną higienę jamy ustnej, polegającą na opanowaniu właściwych technik szczotkowania zębów oraz włączeniu właściwych przyborów, takich jak szczoteczki do zębów, szczoteczki międzyzębowe, nici dentystyczne, pasty;
w ramach zachowania higieny systematyczna wymiana szczoteczek do zębów na nowe, co około 3-4 miesiące;
zastosowanie racjonalnego żywienia, polegającego na ograniczeniu produktów bogatych w cukry proste, dostarczaniu witamin wpływających na zdrowie tkanek zęba, zwłaszcza witamin A i D.;
częste przeglądy stomatologiczne z zabiegami profilaktycznymi: usuwaniem kamienia nazębnego oraz wczesnym wykrywaniem i leczeniem zmian próchnicowych;
rezygnację z używek, zwłaszcza papierosów, które wywołują zapalenie dziąseł, ich owrzodzenia i przyśpieszają rozwój ubytków w zębach.

Po instruktaż higieny jamy ustnej można zwrócić się do dentysty lub higienistki stomatologicznej. Zęby należy szczotkować minimum dwa razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku. Na wystąpienie próchnicy mogą wpływać współistniejące schorzenia ogólne, a także przyjmowane leki, zwłaszcza te, które modyfikują skład oraz zmniejszają produkcję śliny. Choroby przyzębia, które często zdradza nawet niewinny ból dziąsła, zwiększają ryzyko rozwoju próchnicy.

Zapobieganie próchnicy u dzieci

Jako że próchnica u dzieci jest problemem powszechnym i pojawia się nawet w okresie niemowlęcym, zachodzi konieczność podjęcia działań profilaktycznych jak najwcześniej. Noworodki zagrożone są próchnicą z uwagi na kontakt z bakteriami pochodzącymi z jamy ustnej rodziców. Mogą się one znajdować na łyżeczce lub butelce dziecka, zwłaszcza gdy rodzice sprawdzają temperaturę przygotowanego pokarmu. Wreszcie mogą trafić do buzi dziecka w wyniku buziaków czy oblizania smoczka pociechy.

Żeby zapobiec próchnicy u dzieci, należy wdrażać masowanie oraz czyszczenie dziąseł w jamie ustnej dziecka jeszcze przed pojawieniem się pierwszych zębów mlecznych. Już po ich pojawieniu szczotkowanie należy uskuteczniać regularnie, dwa razy w ciągu dnia. Należy unikać sytuacji, w których mogłoby dojść do przeniesienia drobnoustrojów od innych osób. U dzieci starszych zaleca się unikanie pokarmów słodkich, zwłaszcza słodkich soków, napojów. Dzieci powinny czyścić zęby pod nadzorem osób dorosłych do około 7. roku życia. Wprowadzenie do higieny jamy ustnej nici dentystycznej powinno nastąpić w momencie, kiedy zęby usytuowane są obok siebie i zaczną się stykać.

W jaki sposób należy leczyć próchnicę?

Wykrycie ognisk próchnicy na wczesnym etapie jej rozwoju pozwala na zatrzymanie, a nawet odwrócenie procesu demineralizacji szkliwa. Przede wszystkim eliminuje ryzyko uszkodzenia w głębszych struktur zęba. We wstępnym etapie procesu patologicznego leczenie próchnicy zmierza się do ponownej remineralizacji szkliwa. Wczesne patologiczne zmiany demineralizacyjne można eliminować bezboleśnie, stosując leczenie ozonem. Popularną metodą remineralizacji jest fluoryzacja. Fluor przyspiesza dojrzewanie i twardnienie szkliwa. Jeśli mamy do czynienia z ubytkiem, zachodzi konieczność zastosowania leczenia inwazyjnego. Zwykle na leczenie bez borowania jest niestety za późno.

Ogniska ubytków próchnicowych oznaczają konieczność wdrożenia leczenia odtwórczego. Konieczne jest opracowanie ubytku, aby pozbyć się zdemineralizowanej zębiny, a następnie zastosowanie materiału odtwórczego. Obecnie mamy do czynienia z trendami stomatologii małoinwazyjnej, dzięki czemu nawet bardziej zaawansowane leczenie endodontyczne jest przeprowadzane bez bólu. Bywa ono konieczne, gdy pojawia się stan zapalny miazgi zęba. Wówczas bakterie niszczą wierzchołek zęba i przenikają do sąsiadujących tkanek. Przy wierzchołku pojawia się ropa, przez co oprócz bólu zęba, pojawia się ból dziąsła wraz z opuchlizną. W leczeniu kanałowym zęba dochodzi do wyeliminowania żywej miazgi. Dla zapewnienia precyzji tegoż sposobu leczenia wykorzystywany jest mikroskop. Jego użycie umożliwia oczyszczenie zęba z bakterii, bez naruszenia zdrowych tkanek, a do tego wypełnienie kanałów zębowych na całej długości, by ostatecznie uzyskać najlepsze efekty leczenia.

Jak próchnica zębów wpływa na organizm?

Stan zębów oraz to, co dzieje się w jamie ustnej wpływają na zdrowie ogólne. Nieleczona próchnica prowadzi nie tylko do niszczenia samego zęba. Atakuje inne zęby, a co więcej, negatywnie wpływa na cały organizm. Lekceważenie poprawnej higieny jamy ustnej prowadzi do przewlekłego stanu chorobowego, w konsekwencji do poważnych chorób jamy ustnej i nie tylko. Bakterie odpowiedzialne za rozwój próchnicy wraz z toksynami trafiają do krwiobiegu. W ten sposób zarażają narządy wewnętrzne organizmu, nawet te odległe. Schorzenia, które są wynikiem próchnicy określane są mianem chorób odogniskowych. Warto wiedzieć, że niektóre z nich stanowią poważne zagrożenie dla życia. Niestety rzadko bywają kojarzone z patologicznymi zmianami w jamie ustnej. Zaniedbania w tej części organizmu narażają system immunologiczny na wytężoną pracę. W ten sposób, oprócz zwalczania bakterii jamy ustnej, zwalcza on również zdrowe narządy i tkanki.

Choroby, które mogą rozwinąć się na skutek nieleczonej próchnicy to:

nadciśnienie tętnicze,
kłębuszkowe zapalenie nerek,
zapalenie nerwu wzrokowego,
choroby stawów i kręgosłupa,
alergie,
zapalenie jam serca (zakażenie wsierdzia).

Warto wiedzieć więc, jak nie dopuścić do rozwoju bakterii w jamie ustnej i jak leczyć próchnicę, by móc jak najlepiej troszczyć się o zdrowie całego organizmu.